Nhân xem bài viết về Hồ Xuân Hương trên tạp chí Kiến thức Ngày Nay số 663, một bạn văn chương đã gửi cho tôi bản chụp tập thơ chép tay Lưu Hương kí . Tập thơ mỏng viết bút lông, chữ không đẹp nhưng rõ là của một đồ sinh. Tập thơ có nhiều bài ghi lại mối quan hệ tình cảm với nhiều bạn thơ, bạn tình… ; đặc biệt ở trang 6, có bài Cảm cựu kiêm trình Cần Chánh Học Sĩ Nguyễn Hầu – Hầu Nghi Xuân Tiên Điền nhân. Tiếp tục đọc →

Tạo hóa chẳng mấy thích cái xuất sắc, cái nổi trội – tài tình chi lắm cho trời đất ghen. Quan niệm “tài mệnh tương đố” vẫn thường là đề tài của văn học cổ điển Trung Hoa cũng như nước ta. Truyện Kiều chẳng hạn; đặc tả một cuộc đời trầm luân của một thiếu nữ tài sắc vẹn toàn thì mở đầu truyện đã viết “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”. Lại viết: “Lạ gì bỉ sắc tư phong” – Được điều này lại mất điều kia – Có tài, có sắc thì mất đi may mắn trong đời và có phải vì vậy mà cuộc đời mĩ nhân cũng như danh tướng thường chẳng mấy khi được êm ả hạnh phúc ? Tiếp tục đọc →

Kho truyện truyền kì Trung Hoa xưa cũng như của ta không hiếm truyện thần tiên, trong đó có những truyện kể người may mắn lạc vào cõi tiên, lấy vợ tiên; riêng nước ta có mấy truyện thuộc đề tài này như “Bích câu kì ngộ, Từ Thức…”

Truyện Từ Thức lấy vợ tiên vốn là truyện dân gian, được Nguyễn Dư (1) chép lại trong Truyền kì mạn lục. Truyện viết bằng chữ Hán (Từ Thức tiên hôn lục), vừa kể sự tích vừa thi vị hóa các tình tiết bằng cách đan xen vào nhiều bài thơ. Có thể lược dịch truyện như sau:  Tiếp tục đọc →

NHỮNG CÁI CHẾT OAN NGHIỆT

Ngày 27 tháng 7 năm nhâm tuất (1442),  vua Lê Thái Tông tuần du, duyệt binh ở Chí Linh. Đầu tháng 8 vua ghé thăm chùa Tư Quốc, Côn Sơn, Chí Linh nơi Nguyễn Trãi về ẩn dật sau khi bị thất sủng. Sau khi viếng thăm, vua yêu cầu Nguyễn Thị Lộ là thứ thiếp của Nguyễn Trãi cùng theo về kinh. Trên đường về, ngày mồng 4 tháng 8 âm lịch Lê Thái Tông chết đột ngột tại vườn vải (lệ chi viên) vốn là một ly cung được xây cất từ triều Lý trong một trại trồng vải thuộc làng Đại Lại, huyện Gia Định (nay là Gia Bình), tỉnh Bắc Ninh. Tiếp tục đọc →

Sau khi đọc và đem khắc ván in Kim Vân Kiều tân truyện ở phố Hàng Gai-Hà Nội, Phạm Quý Thích – bạn của Nguyễn Du – có viết bài  “Thính Đoạn Trường Tân Thanh hữu cảm” ⁽¹⁾. Bài thơ có hai câu cuối :

“…Nhất phiến tài tình thiên cổ lụy
Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương”

Tạm dịch nghĩa:

…Một phiến tài tình vương vấn cả ngàn năm
Xét cho cùng thì truyện Tân Thanh đã vì ai mà thương cảm? Tiếp tục đọc →

Người Á Đông từ xưa vẫn giữ một nét ý thức đáng quí : sự thủy chung, tình yêu trước sau không đổi. Ý thức này xuất phát từ luân lí truyền thống của mấy ngàn năm trước và đã đem lại cho gia đình một giường mối chắc chắn và đẹp đẽ. Truyền thống tư tưởng ấy đã thổi hồn vào những khối đá vô tri trên núi cao để chúng thành huyền thoại : Huyền thoại hòn Vọng Phu. Huyền thoại này xuất hiện nhiều trong văn hóa dân gian vùng Đông Á, mỗi vùng mỗi khác, lưu truyền qua nhiều thế hệ nhưng vẫn chung một sắc màu dân dã, bi đát, đầy kịch tính, tôn vinh người thiếu phụ trung trinh, người thiếu phụ chờ chồng mòn mỏi đến hóa đá Tiếp tục đọc →

 Thúy Kiều vì hiếu phải bán mình để chuộc cha và em khỏi vòng tù tội. Cuộc mua bán sớm ngã giá qua một hồi mặc cả:

“Cò kè bớt một thêm hai,

Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm…”

Hai câu thơ 647 và 648 trên chép từ bản Kiều quốc ngữ cũ cũng như của sách giáo khoa hàng mấy chục năm trước. Câu thơ kể việc sống động vô cùng. Quả là Nguyễn Du hạ bút như có thần; vậy nhưng… câu chữ trải qua mấy trăm năm đã có nhiều xê dịch! Tam sao thất bổn khiến hậu sinh tranh cãi nhiều quanh những bản Kiều được sao chép qua nhiều đời. Tiếp tục đọc →