Địa lý học là một môn học có từ lâu đời, quyển Nam Bắc phiên giới địa đồ được xem là quyển địa lý đầu tiên của nước ta.

Vua Lê Thánh Tông sai làm sách Thiên Hạ Bản Đồ.

Vua Lê Dụ Tông sai Trịnh Cương định lại biên giới châu huyện rồi làm ra sách Tân Định Bản Đồ, cuối đờiông Lê Nhữ Ngọc, vua Lê Hiển Tông viết quyển Thiên Nam Lộ đồ thư Ngô Thì Sỹ, Nguyễn Nghiễm soạn ra sách Nam Quốc Vũ Cống.

Vua Gia Long sai Lê Quang Định soạn bộ Nhất Thống Địa Dư Chí.

Dưới thời vua Minh Mạng, Phan Huy Chú soạn Dư địa chí.

Năm 1909, dưới đời vua Duy Tân sai quốc sử quán soạn lại bộ Đại Nam Nhất Thống Chí.

Năm 1910, Đại Nam nhất thống chí được cho khắc in.

Nguyên bản bộ sách được biên soạn dưới triều Tự Đức, có 28 tập với 31 quyển được xem như như tài liệu là bộ sách đầy đủ nhất.

Mỗi quyển chép một tỉnh,

Mỗi tỉnh được trình bày theo các mục:
1/ Phân dã (giới hạn theo các vị sao trên bầu trời) hiện nay chúng tôi cải biên lại bằng tọa độ,
2/ Kiến trí diên cách (lịch sử thay đổi, tách nhập),
3/ Hình thế (vị trí địa dư),
4/ Khí hậu (thời tiết, mưa nắng),
5/ Phong tục tục lệ, thói quen),
6/ Thành trì,
7/ Học hiệu (trường học),
8/ Hộ khẩu (dân số),
9/ Điền phú (thuế ruộng),
10/ Sơn Xuyên (núi sông),
11/ Cổ tích (di tích lịch sử văn hóa),
12/ Quan tấn (cửa ải và đồn biên phòng),
15/ Đê uyển (đê điều),
16/ Lăng mộ (mộ vua, quan),
17/ Từ miếu (đền miếu),
18/ Chùa quán (chùa, đền, nhà thờ),
19/ Nhân vật (tiểu truyện các danh nhân),
20/ Liệt nữ (phụ nữ tài giỏi, có công),
21/ Tiên thích (các bậc chân tu),
22/ Thổ sản (sản vật địa phương),
23/ Giang đạo (đường sông),
24/ Tân độ (bến đò).

Môn Địa lý, hầu hết các sách thường được viết bằng văn xuôi, nay chung tôi soạn lại theo lối thơ song thất lục bát để dùng cho các em bậc tiểu học hay trung học dễ nhớ. Sau quyển Thừa Thiên chúng tôi biên sọan quyển Quảng Bình.

Tỉnh Quảng Bình có địa hình hẹp và dốc từ phía Tây sang phía Đông. 85% tổng diện tích tự nhiên là đồi núi. Toàn bộ diện tích được chia thành vùng sinh thái cơ bản: Vùng núi cao, vùng đồi và trung du, vùng đồng bằng, vùng cát ven biển.
Tài nguyên động, thực vật: Quảng Bình nằm trong khu vực đa dạng sinh học Bắc Trường Sơn – nơi có khu hệ thực vật, động vật đa dạng, độc đáo với nhiều nguồn gen quý hiếm. Đặc trưng cho đa dạng sinh học ở Quảng Bình là vùng Phong Nha – Kẻ Bàng.

Về động vật có: 493 loài, 67 loài thú,loài bò sát, 297 loài chim, 61 loài cá… Riêng núi rừng Tuyên Hoá có hàng trăm loài chim thú như lợn rừng, khỉ, sơn dương, gà lôi, công, trĩ… một vài nơi còn có nhiều loại động vật quý hiếm như gấu, bò tót, hổ, mang lớn, nhím, vượn má hung, voọc vá chân nâu, khỉ đuôi lợn, khỉ mốc Sao La, Mang Lớn, Gà Lôi lam đuôi trắng, Gà Lôi lam mào đen…

Khi biên soạn chúng tôi dùng các các tài liệu được cập nhật hóa đến năm 2014 và sắp xếp chúng vào các mục mà sách xưa chưa đề cập đến như bến phà, phi trường, nhà ga, bến xe, bến tàu, hải cảng, đường cao tốc, khu du lịch, khu công nghiêp, đập thủy điện, khu sinh thái, khu bảo tồn, các hầm mỏ, tài nguyên khoáng sản, mỏ dầu, khách sạn, bãi tắm…

Với các tài liệu và hình ảnh mà chúng tôi tìm có được trên trên internet và cổng thông tin điện tử của tỉnh Quảng Bình và thêm một số rất lớn các dữ liệu quí giá trên các phương tiện khác đã giúp cho chúng tôi biên soan bộ sách này.

Sách sẽ được phổ biến trên trang web khoahocnet mỗi tháng.

Rất mong các bậc cao kiến chỉ giáo để lần tái bản sau sách được hoàn chỉnh hơn.

Chúng tôi xin cám ơn các tác giả mà tài liệu của quí vị được mạo muội xử dụng trong khi biên soạn.

Hồ Đắc Duy

 

 

MỤC LỤC

 

Lời nói đầu                                                                 2

PHÂN DÃ & CƯƠNG VỰC                             5

DÂN SỐ & DIỆN TÍCH                                              7

HÀNH CHÍNH                                                   7

Thành phố Đồng Hới                             7

Huyên Lệ Thủy                                       12

Huyện Quảng Ninh                                12

Huyện Bố Trạch                                               14

Huyện Quảng Trạch                              16

Huyện Tuyên Hóa                                  18

Huyện Minh Hóa                                     20

HANG ĐỘNG                                                   22

CỔ TÍCH THÁNH LỦY                                    32

DINH CƠ- CỬA TẤN                                       34

NÚI NON                                                           37

SÔNG NGÒI                                                    41

NGUỒN THÁC

CHÚA QUAN NHÀ THỜ                                 47

DANH NHÂN HIẾU TỬ- LIỆT NỮ                           50

HỌ TỘC                                                            55

GIÁO DỤC TRƯỜNG HỌC                                      58

TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN                         61

CÁC LOÀI THÚ                                                65

CÁC LOÀI CHIM                                                        67

CÁ TÔM                                                            69

LOÀI CÔN TRÙNG                                          72

NHÀ GA – BẾN TÀU                                        74

CHỢ – SIÊU THỊ                                                        75

THỔ SẢN – ĐẶC SẢN – CÔN TRÙNG          76

ĐỘNG VẬT DƯỚI NƯỚC                               81

VĂN HÓA PHI VẬT THỂ                                 84

ẨM THỰC QUẢNG BÌNH                                86

LINH TINH                                                                  89